คิดจะพัก-นายอัครวิชย์ เทพาสิต ผู้อำนวยการ ภูมิภาคภาคกลาง ททท. พร้อมด้วย นางสาวสรียา บุญมาก ผู้อำนวยการ ททท.สำนักงานกาญจนบุรี : TAT Kanchanaburi Office และทีมงาน พามาสัมผัสกับประเพณีเจดีย์ทราย-ยกฉัตร อัตตลักษณ์ของสงกรานต์มอญ สังขละบุรี
วันที่ ๑๒-๑๗ เมษายน ๒๕๖๗ เทศกาลสงกรานต์ นับเป็นงานบุญยิ่งใหญ่ประจำปีที่สืบทอดมายาวนานของชาวไทยเชื้อสายมอญ อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจบุรี จัดขึ้นภายในบริเวณเจดีย์พุทธคยา ไม่ไกลจากวัดวังวิการาม ในวันนี้มีชาวมอญมาร่วมงานกันอย่างคึกคักหลายพันคน ต่างหลั่งไหลมาร่วมงาน และด้วยขนบธรรมเนียมปฏิบัติที่เป็นอัตตลักษณ์ของชาวมอญ
ตลอด ๕ วันของการจัดงาน จะมีชื่อเรียกแตกต่างกัน ได้แก่ วันสงกรานต์ลง, วันคาบปี, วันสงกรานต์ขึ้น, วันสรงน้ำพระ และ วันยกฉัตรเจดีย์ (หรือวันกรวดน้ำ) โดยในวันสงกรานต์ขึ้น ซึ่งตรงกับวันที่ ๑๓ เมษายน ๒๕๖๗ ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ ชาวไทยเชื้อสายมอญจะขนทรายไปที่วัด และร่วมก่อเจดีย์ทรายที่บริเวณต้นศรีมหาโพธิ์ ใกล้กับเจดีย์พุทธคยา ซึ่งเป็นเจดีย์ทรายองค์ใหญ่เพียงองค์เดียว ก่อขึ้นเป็นชั้นๆ โดยชาวบ้านทั้งเด็กและผู้ใหญ่จะนำธูปกำใหญ่และเทียนมาจุดโดยรอบ เพื่อทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และนำธงสีประดับโดยรอบ สำหรับทรายนั้นจะโปรยรอบเจดีย์ให้มากกว่าจำนวนอายุ เช่น อายุ ๒๐ ปี จะโปรย ๒๑ ครั้ง เพื่อความเป็นสิริมงคลและต่ออายุให้ยืนยาว ปราศจากโรคภัย และในวันถัดมา ซึ่งตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๖๗ จะเป็นพิธีสรงน้ำพระ
จากนั้น เมื่อเวลาประมาณ ๐๙.๐๐ น. ของวันที่ ๑๗ เมษายน ๒๕๖๗ ซึ่งเป็นวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์ เป็นวันยกฉัตรเจดีย์ ชาวบ้านจะรวมตัวกันที่ตลาดตั้งแต่เช้า แล้วเดินขบวนแห่กองผ้าป่า เครื่องไทยทาน และสำรับกับข้าวไปยังวัดวังก์วิเวการาม ถนนเติมเต็มด้วยชาวไทยเชื้อสายมอญ ทั้งสาวรุ่นและสาวใหญ่แต่งตัว แต่งหน้าสวยงามในชุดมอญสีสันใส เป็นเสื้อแขนยาวลูกไม้โปร่งและผ้านุ่งยาว ประหน้าทาแป้งด้วยทานาคา ฟ้อนตามจังหวะเสียงดนตรี เต็มไปด้วยรอยยิ้มและความสนุกสนาน เมื่อนำกองผ้าป่าและสำรับกับข้าวไปไว้ที่วัด จะตั้งแถวร่วมแห่ฉัตรยอดเจดีย์ทรายจากวัดไปยังเจดีย์ทรายที่บริเวณลานเจดีย์พุทธคยา โดยจะเดินจับเชือกเส้นยาวอย่างเป็นระเบียบ
ชาวมอญทุกคนต่างนั่งบนพื้นรายล้อมรอบเจดีย์ทราย เจ้าอาวาสและคณะสงฆ์เดินทางมาถึงเพื่อทำพิธียกฉัตรและสวมฉัตรเจดีย์ทราย ถึงแม้แสงแดดจะร้อนแรงแผดเผาเพียงใด แต่ก็ไม่ทำให้ศรัทธาของชาวมอญสังขละบุรีที่มีต่อประเพณีดั้งเดิมของบรรพบุรุษ ต่างพร้อมเพรียงแต่งชุดใหม่เอี่ยมพร้อมตั้งจิตอธิษฐานและสวดมนต์จนจบพิธี จากนั้นจะโยนเหรียญเงินและลูกอมขึ้นบนท้องฟ้า ต่างคนต่างวิ่งแย่งกันอย่างสนุกสนาน สุดท้ายจะกลับไปยังศาลาวัดเพื่อสมาทานศีล ถวายภัตตาหารเพล ถวายผ้าป่า และกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว เป็นอันสิ้นสุดพิธีอย่างเป็นทางการ ซึ่งประเพณีสงกรานต์มอญ ที่สังขละบุรี นี้ถือเป็นอีกหนึ่งประเพณีที่งดงาม และมีอัตตลักษณ์ของชาวมอญสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี
