คิดจะพัก – บ้านโสมส่องแสง พิพิธภัณฑ์ดนตรี มนตรี ตราโมท ตั้งอยู่เทศบาลนครนนทบุรี สถานที่ซึ่งเรามีโอกาสร่วมในพิธีไหว้ครูและครอบประสิทธิ์ประสาทวิชาดนตรีไทย เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 22 สิงหาคม 2562 พร้อมเยี่ยมชมผลงาน สิ่งของเครื่องใช้ เครื่องดนตรีไทย ของครูมนตรี ตราโมท สมัยที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ ยังคงเก็บรักษาไว้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม

 

ประวัติครูมนตรี ตราโมท …พอสังเขป

ครูมนตรี ตราโมท ศิลปินแห่งชาติ สาขาดุริยางคศิลป์ ดนตรีไทย ประจำปี พ.ศ. 2528 ครูเพลงที่ได้รับการยกย่องว่าเป็น คีตกวี 5 แผ่นดิน (ร.5 – ร.9) ผู้มีความชัดเจนเป็นเลิศทางดนตรีไทยทั้งด้านทฤษฎีและปฏิบัติ เป็นผู้สืบทอดคุณค่าทางด้านดนตรีไทยไว้โดยการเขียนหลักสูตร และตำราทางวิชาการด้านดนตรีไทย ทั้งยังประพันธ์เพลงไทยกว่า 200 เพลง และทำหน้าที่ประธานประกอบพิธีไหว้ครูดนตรีไทยให้กับนักดนตรีทั่วประเทศเป็นเวลากว่า 38 ปี

หลังจากท่านถึงแก่อนิจกรรม (เมื่อปี พ.ศ. 2538) บ้านของท่านได้ถูกปรับปรุงขึ้นเป็นพิพิธภัณฑ์ เปิดให้สาธารณชนได้ชมในวาระครบรอบ 100 ปีครูมนตรี ตราโมท เมื่อวันที่ 8 เมษายน พ.ศ.2543 และทำพิธีเปิดป้ายบ้านศิลปินแห่งชาติเพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2549

พิธีไหว้ครูและครอบประสิทธิ์ประสาทวิชาดนตรีไทย

พิธีไหว้ครู เป็นพิธีกรรมสำคัญอย่างหนึ่งที่ศิลปินไทยแขนงต่างๆ นิยมปฏิบัติกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เพื่อระลึกถึงบุญคุณของครูบาอาจารย์ ที่ประสิทธิ์ประสาทวิชามา ทั้งครูในปัจจุบันและครูที่ได้ล่วงลับไปแล้ว …เป็นเครื่องหมายของความกตัญญู กตเวที ต่อครูบาอาจารย์

การจัดพิธีไหว้ครู

การจัดพิธีไหว้ครูดนตรีไทย ที่ถือปฏิบัติกันมา ส่วนใหญ่จะทำในวันพฤหัสบดี เพราะถือว่าพระพฤหัสบดีเป็นครูของทุกวิชา โดยมีขั้นตอน มีเครื่องสังเวย มีครูผู้ทำพิธีอ่านโองการ เป็นผู้ประกอบพิธีตั้งแต่เริ่มต้นพิธี จนเสร็จสิ้นพิธี

เครื่องสังเวยหรือเครื่องบูชากระยาบวช ประกอบด้วย ดอกไม้ ธูป เทียน หัวหมู ไก่ เป็ด และอื่นๆ อีกหลายอย่าง จัดเตรียมไว้เป็นคู่

 

มีเครื่องบูชา เครื่องดนตรีไทยต่างๆ จัดวางไว้อย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย มีเศียรครูตั้งไว้บนโต๊ะบูชา

หลังจากเสร็จพิธีสงฆ์ในช่วงเช้าที่เริ่มตั้งแต่เวลา 07.00 น. แล้ว ก็เริ่มเข้าสู่การประกอบพิธีไหว้ครูและครอบประสิทธิ์ประสาทวิชาดนตรีไทย ในเวลา 09.00 น. โดยมี ดร.สิริชัยชาญ ฟักจำรูญ ศิลปินแห่งชาติ เป็นครูผู้ทำพิธีอ่านโองการ และเป็นผู้ประกอบพิธี …มีนักเรียน ครูดนตรีไทย และศิลปินด้านต่างๆ เข้าร่วมกว่า 100 คน

เมื่อครูผู้ทำพิธี อ่านโองการนำให้ผู้ร่วมพิธีว่าตามจบแล้ว ก็ได้ประพรมน้ำมนต์และเจิมเครื่องดนตรีและหน้าโขนต่างๆ จนครบ จากนั้นได้นำน้ำมันต์มาประพรมและเจิมให้ลูกศิษย์ ก่อนทำพิธีครอบครูซึ่งเป็นลำดับสุดท้าย 

นอกจากกิจกรรมการไหว้ครูที่ได้ร่วมไปแล้วนั้น เรายังได้มีโอกาสเดินชมภายในบ้านโสมส่องแสง หรือพิพิธภัณฑ์บ้านครูมนตรี ตราโมท อีกด้วย …ขอเล่าไว้เผื่อใครสนใจอยากแวะเข้าไปชม?

บ้านโสมส่องแสง พิพิธภัณฑ์ดนตรี มนตรี ตราโมท

บ้านหลังนี้ ถูกอนุรักษ์ไว้ เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ วิถีชีวิตของศิลปินไทย ที่มีคุณงามความดี โดยนำสัจธรรมทางพุทธศาสนาเข้ามาใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันอย่างเรียบง่าย รวมถึงสิ่งของ เครื่องใช้ต่างๆ ที่ครูมนตรี ตราโมท ใช้เมื่อครั้งที่ยังมีชีวิตอยู่ และยังคงเก็บรวบรวมรักษาไว้ดังเดิม โดยมีทายาทเป็นผู้ดูแล 

บริเวณโดยรอบของบ้าน รายล้อมด้วยแมกไม้ สายน้ำ ศาลาริมน้ำ บ้านหลังเล็กๆ รายล้อม ดูร่มรื่น และอบอุ่น

ภายในพิพิธภัณฑ์ จัดแสดงชีวประวัติ พร้อมแสดงผลงานของครูมนตรี ตราโมท ที่หาดูยาก ซึ่งเราขอหยิบยกมาให้ชมเพียงบางส่วนเท่านั้น หากใครสนใจ โดยเฉพาะผู้ที่ชื่นชอบและรักในดนตรีไทยแล้วละก็ ไม่ควรพลาด 

ถ้าอยากเที่ยวชมหลายสถานที่แล้วละก็ ทาง ททท.สำนักงานกรุงเทพมหานคร มีทริปนำชมสถานที่ต่างๆ ที่จะเดินทางในวันที่ 8 กันยายน 2562 ซึ่งหนึ่งในนั้นมีพิพิธภัณฑ์ดนตรี มนตรี ตราโมท รวมอยู่ด้วย… ทริปนี้มีค่าใช้จ่าย 

อีกหนึ่งเรื่องราวดีๆ ที่เกิดขึ้นในวันนี้ นับเป็นประสบการณ์เรียนรู้วัฒนธรรมประเพณีที่สืบทอดมาตั้งแต่อดีต และยังคงสืบสานต่อไป อีกทั้งความประทับใจที่ได้จากการชมวิถีชีวิตที่เรียบง่าย ผลงานดนตรีไทย ของครูมนตรี ตราโมท ที่ไม่เคยรู้มาก่อน ยังไม่จางหาย …หากใครมีเวลาลองแวะไปเยี่ยมชมแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม “บ้านโสมส่องแสง” ที่อบอวลไปด้วยกลิ่นอายเพลงไทย และดนตรีไทย … ลองแวะไปค่ะ

---

บ้านโสมส่องแสง พิพิธภัณฑ์ดนตรี มนตรี ตราโมท
ที่อยู่: 14 ซอย 3 แยก4 ถนนติวานนท์ 3 (ซอยตรงข้ามกระทรวงสาธารณสุข) ตำบลตลาดขวัญ อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
โทรศัพท์: 02-968-9498
เปิดทุกวัน 09.00-17.00 น.

การเดินทาง

• รถสาธารณะ:  รถประจำทางสายที่ผ่าน สาย 18, 32, 33, 51, 63, 90, 97, 114, 505, 506, 545
• รถยนต์: จากอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ
  ใช้ทางพิเศษศรีรัช ไปทางถนนรัชดาภิเษก มุ่งไป แขวงจตุจักร ใช้ทางออก 2-08 จากทางพิเศษศรีรัช ใช้เวลาประมาณ 7 นาที (7.9 กม.) …
  เดินทางต่อไปบนถนนรัชดาภิเษก ใช้ถนนกรุงเทพ – นนทบุรี ไปทางซอย พิชยนันท์ 2 มุ่งไป ตำบลตลาดขวัญ เทศบาลนครนนทบุรี ใช้เวลาประมาณ 11 นาที (5.0 กม.) …จุดหมาย พิพิธภัณฑ์บ้านครูมนตรี ตราโมท

แผนที่จากกูเกิลแมพ