ชุมชนริมน้ำจันทบูร หรือที่ชาวบ้านรู้จักกันดีในชื่อ “บ้านลุ่ม” เป็นประจักษ์พยานแห่งประวัติศาสตร์อันยาวนานของจันทบุรี ชุมชนเก่าแก่แห่งนี้ตั้งอยู่เลียบ แม่น้ำจันทบุรี มีเรื่องราวการตั้งถิ่นฐานของผู้คนหลากหลายเชื้อชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวจีนและญวนที่อพยพเข้ามาตั้งแต่ช่วงต้นสมัยรัตนโกสินทร์
ในยุคแรกเริ่ม บ้านลุ่มเป็นเพียงชุมชนริมน้ำเล็กๆ ที่ผู้คนเข้ามาอาศัยและประกอบอาชีพตามวิถีชีวิตริมสายน้ำ แต่ด้วยทำเลที่ตั้งที่เอื้ออำนวยต่อการคมนาคมและขนส่งทางน้ำ ชุมชนแห่งนี้จึงค่อยๆ เติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง
จุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้บ้านลุ่มก้าวขึ้นสู่ความรุ่งเรืองอย่างแท้จริงคือในสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในช่วงเวลานั้น จันทบุรีได้พัฒนาเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและการค้าที่สำคัญของภาคตะวันออก ชุมชนริมน้ำจันทบูรจึงกลายเป็นย่านการค้าคึกคัก มีผู้คนจากหลากหลายเชื้อชาติเข้ามาทำการค้าขาย แลกเปลี่ยนสินค้า และสร้างสรรค์วัฒนธรรมร่วมกัน อาคารบ้านเรือนริมน้ำจึงเต็มไปด้วยสถาปัตยกรรมที่สะท้อนถึงการผสมผสานทางวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์
ปัจจุบัน ชุมชนริมน้ำจันทบูรยังคงรักษากลิ่นอายของอดีตอันรุ่งเรืองไว้ได้อย่างงดงาม อาคารเก่าแก่ริมน้ำที่เรียงรายอยู่ยังคงเล่าเรื่องราวความเจริญของเมืองในอดีตให้นักท่องเที่ยวและผู้มาเยือนได้สัมผัส เสมือนเป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิตที่สะท้อนให้เห็นถึงประวัติศาสตร์อันยาวนานและความหลากหลายทางวัฒนธรรมของจันทบุรีอย่างแท้จริง